مفراح گیاه بومی استان همدان
مفراح یا پونه سای مواج با نام علمی .Nepeta cnspa wild از خانواده نعناعیان است و در غرب ایران، نواحی کوهستان الوند در استان همدان رویش دارد.(کرمی و همکاران، 1399).
مفراح یک گیاه دارویی بسیار کمیاب است که در مناطق محدودی در غرب همدان می روید(Mahmmodi et al..,2022).
جنس پونه سا (.Nepeta sp) به عنوان یکی از جنس های بزرگ خانواده نعناعیان، دارای گونه های دارویی اسانس دار و ارتفاع پسند ارزشمندی است. مفراح به دلیل مصارف دارویی، بهداشتی و غذایی دارای اهمیت است.(سیاری و همکاران 1400).
ویژگی های گیاهشناسی
مفراح گیاهی چندساله، چند ساقه ای با کرک های منشعب وبرگ های تخم مرغی شکل است(سیاری وهمکاران،1400)،این گیاه چند ساله با ساقه های متعدد به ارتفاع 20 تا 40 و به ندرت تا 60 سانتی متر است و برگ های قاعده ای، فلسی-غشایی و برگ های ساقه ای، دمبرگ دار می باشد. سطح برگ ها و ساقه پوشیده از کرک های سفید رنگ است(کرمی و همکاران،1399).
خواص دارویی
این گیاه مسکن، آرام بخش، ضد نفخ، مقوی برای ناراحتی های عصبی و تنفسی است، همچنین دارای فعالیت ضد میکروبی و ضد قارچی می باشد.(sonboli et al.,2004)
مفراح بدلیل خواص دارویی و همچنین بوی معطر در استفاده های سنتی به عنوان طعم دهنده درغذاها، نوشیدنی ها و به خصوص ماست و دوغ استفاده می شود.
در یک پژوهش اثرات ضددردی و ضد التهابی اسانس گیاه مفراح بررسی شده و مشخص شده است که این اسانس به صورت معنی داری باعث کاهش التهاب و درد می شود(Ali et al.،2022).
ممتاز و همکاران در پژوهشی تاثیر 12 گونه از گیاهان خانواده نعناعیان بر روی باکتری E.coli را بررسی کردند و مشخص شدکه گیاه مفراح بیشترین هاله عدم رشد را بین گیاهان و همچنین تعدادی از آنتی بیوتیک های مورد آزمایش را دارد و این نشان دهنده خاصیت ضد باکتریایی مفراح می باشد.
در پژوهشی که در سال 2022منتشر شده است عصاره متانولی گیاه مفراح به عنوان یکی از منابع آنتی اکسیدانی طبیعی برای استفاده در صنایع دارویی و غذایی معرفی شده است(Motaghed et al.،2022).
بدر حداد و همکاران در پژوهشی نشان دادند که ترکیبات حاوی مفراح درصد تکثیر سلول های سرطانی K562 را کاهش می دهند(بدرحداد و همکاران،1394).
این قسمتی از ویژگی های دارویی، صنعتی و غذایی این گونه گیاهی ارزشمند می باشد.
تیم گردکان با جمع آوری مفراح از کوهستان الوند از فروشندگان محدود این گیاه دارویی می باشد.
